Üsküdar Meydanından Bağlarbaşı'na çıkan
Selmanipak Caddesine girdikten 250m sonra soldadır. M.1645'de inşa edilmiştir.
Caddeye bakan cephesinde bir çeşme ve yanında cami bahçesine girişte kemerli bir
kapısı vardır. Bahçeye girildiğinde sol tarafta genişçe bir alanda haziresi
vardır. Cami girişinin solunda türbe vardır. Türbe ile cami girişi arasından dar
bir geçitle arka taraftaki Şeyh Camii sokağına çıkış vardır.
Türbedeki kitabeye göre;
Mustafa Devati 17.YY'da yaşamış,
celvetî tarikatına mensup bir Şeyhtir.
Tasavvufa yönelip, Aziz Mahmud Hüdayi'nin yerine geçen halifesi zamanın Gavs-ül Âzamı
Mukat Ahmet Efendiye katılmış ve kısa sürede tasavvuf yolunda ilerlemiştir.
Üsküdar'daki Valide Sultan Dar-ül Hadisine müderrislik yapmıştır.
1656 yılında yılında medrese hayatını terk edip Şeyh Camii medresesinde irşada yönlemiş,
bundan sonra Şeyh Camii hem cami hem de tekkenin tevhidhanesi olarak
kullanılmaya başlanmıştır. Şeyh Devati tarafından aşevi ilave edilmiştir.
Şeyh Devati Mustafa M.1659 yılında vefat etmiş ve bahçedeki türbeye
defnedilmiştir.
Şeyh Devati Mustafa'dan sonra oğlu Şeyh Mehmet Talip Aziz Mahmud Hüdayi Tekkesi postnişinliğine
tayin edilmiştir. Zamanın kutbul arifidir. Devati Tekkesi onun zamanında en parlak dönemini yaşamıştır.
O da bu türbede defnedilmiştir (M.1679).
Devati Türbesinin yenilenmesi Yurdanur Akova tarafından 1991 yılında yaptırılmış,
Şeyh Mustafa Devati adına da 1993 yılında türbenin bakım, onarım ve ihtiyaçlarının karşılanması ve aynı zamanda
yoksullara yardım için bir hayır vakfı kurulmuştur.
Şeyh Mustafa Devati Vakfı onarım ve bakımı bitirilmiş olan Devati türbesini 2003 yılında
Kültür Bakanlığı İstanbul Türbeler Müzesi Müdürlüğüne teslim etmiştir.
Üsküdar Belediyesi internet portalından alınan bilgi; ŞEYH MUSTAFA EFENDİ TÜRBESİ
Türbe, Şeyh Camii cümle kapısının önündedir. Yerinin durumuna göre altı yüzlü yaptırılan türbe,
yığma taştan ahşap çatılı olarak inşa edilmiştir. İçinde sekiz sanduka vardır. Çatısı şekillidir.
Kandilleri ve levhaları yok olmuştur. Sol tarafındaki Beyazî Ahmet Efendi Türbesi'nden eser kalmamıştır.
Arka tarafı hazîredir. Türbe kapısının sağ tarafındaki iki pencere üzerine 1067 senesi şevvalinde vefat eden
Divitçi Şeyh Mustafa Efendi için yazılmış ondört mısralı bir kitâbe yerleştirilmiştir. Sağ köşedeki pencere üzerine sekiz,
bunun solundaki pencere üzerine de altı mısra yazılmıştır. Manzume, cetvelli (kartuşlu) olarak hazırlanmış olup her cetvel
arasına iki mısra hak edilmiştir. Tarih beyti cetvelleri arasında ise birer mısra vardır.
Site notu: Üsküdar Belediyesinin internet sitesinden Cami ile ilgili detaylı bilgi bulunamamıştır.
Dikkat çeken bir husus da Türbenin üzerindeki tabelada "Şeyh Mustafa Devati
Türbesi" şeklinde yazmasına rağmen, Belediyenin tanıtım sayfasında "Şeyh Mustafa
Efendi Türbesi" başlığı ile yer almış olmasıdır. Üsküdar Müftülüğü internet
sayfasında da "Şeyh Devati Camii" olarak gösterilmiş, ancak cami ile ilgili
tarihi geçmişine yönelik bir bilgiye ulaşılamamıştır.
Şeyh Devati Camii ve Türbesinde çeşitli yerlerde
kitabeler ve tabelalar bulunmaktadır. Bunların bir kısmının Kültür Bakanlığı İstanbul Müzeler
Müdürlüğünce hazırlanmış olduğu anlaşılmaktadır. İşin üzücü yanı yaklaşık 3,5
asırlık bu tarihî yapının isminde bir uzlaşmaya varılamamış olmasıdır. Bu kitabe
veya tanıtım tabelalarının bazılarının özensiz olması da ayrı bir konudur.